چرا باید نهادهای گواهی اشخاص بیشتری در کشور داشته باشیم؟

لزوم راه اندازی و اعتبار بخشی نهادهای گواهی اشخاص برای تسریع در اعتباربخشی های نهادهای ارزیابی انطباق بازرسی چقدر احساس می شود؟

با گذشت زمان و مشاهده وضعیت تایید صلاحیت شرکت های بازرسی فنی و کالا و موانع و مشکلاتی با آن دسته پنجه نرم می کنند من را وادار نمود تا به نگارش این متن اقدام نمایم.

در فرآیند تایید صلاحیت شرکت های بازرسی اصولا تیم ارزیابی کننده از یک سرارزیاب، یک یا چند ارزیاب و یک یا چند کارشناس فنی متناسب با دامنه مورد درخواست شرکت حضور پیدا خواهند نمود.

یک بخش از مشکلات شرکت های بازرسی با اشخاص حقیقی ای هست که به عنوان کارشناس فنی درتیم ارزیابی حضور پیدا می نمایند و عملا متولی بررسی صلاحیت فنی افراد مصاحبه شونده با عناوین مدیر فنی و بازرسان معرفی شده از طرف نهاد متقاضی تایید صلاحیت می باشند. این کارشناسان فنی در موارد متعددی که اینجانب به عنوان مشاور در شرکت های خواهان تایید صلاحیت، این مجموعه ها را همراهی می نمودم عملا باعث گردیدند که شرکت بازرسی ای که قریب به دو سال در شرایط سخت و با هزینه های بالا متقاضی اخذ تایید صلاحیت از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران بوده اند را از اخذ این گواهینامه محروم نمایند، شاید سوال پیش آید مگر چه اتفاقی در این بین رخ داده است که این نتیجه حاصل شده است.

شرکت بازرسی در ارزیابی اول سایت عملیاتی را معرفی نموده و کارشناس فنی و سرارزیاب به همراه تیم بازرسی شرکت در محل سایت عملیاتی حضور می یابند، اینکه در زمان بررسی توانمندی فنی و دانش افراد تحت ارزیابی، روال ارزیابی افراد چقدر حرفه ای است یا نه جای بحث دارد، اینکه کارشناس فنی در جایگاه نماینده یک نهاد اعتباربخشی دوست دارد تیم ارزیابی شونده فنی را از بالا به پایین نگاه کند و در جهت به رخ کشیدن و اثبات دانش فنی خود می باشد جای خود، اینکه کارشناس فنی اصول ارزیابی حرفه را مطابق الزامات استانداردهای بین المللی مدنظر قرار نمی دهند و فضای ارزیابی را به سمت بازرسی و بعضا غیر آرام پیش می برد و روال ارزیابی به مسیر پر تنش، هیجانی و اضطراب آورد سوق می یابد، جای خود. این که کارشناس فنی با طرح سوالات پی در پی به ارزیابی شونده فشار و بار روانی وارد می کند جای خود و شاید تعداد بسیار زیادی دیگر از این موارد بتوان نام برد که به همین ها بسنده می شود. البته لازم به ذکر است که موارد مطرح شده فوق ذکر در خصوص همه کارشناس فنی همکار مرکز ملی تایید صلاحیت صدق ننموده و هم اکنون تعداد بسیار زیاد از فرهیختگان صنعت بازرسی در حال همکاری با نهاد اعتباربخشی ملی هستند.

در ادامه سرارزیاب برای تیم ارزیابی شونده، مهلت دیگری برای بررسی دانش فنی و مهارت تعریف نموده و در ارزیابی دوم شرایط از ارزیابی اول نیز ممکن است سخت تر شده و سپس با پیگیری های فراوان ارزیابی شوندگان و مکاتبات و درخواست از ریاست مرکز، کار به ارزیابی سوم برای احراز دانش و مهارت تیم بازرسی شرکت می رسد که دراین ارزیابی مدیر فنی تایید شده، بازرس اول تایید شده و بازرس دوم تایید نشده و پرونده شرکت بازرسی، جهت مختومه شدن به کمیته تایید صلاحیت ارجاع می شود و کار پس از دوسال دوندگی به پایان می رسد. شرکت بازرسی پس ازصرف هزینه های بسیار بی نتیجه به ادامه کار خود خاتمه میدهد.  

خوب مقصود از بیان مطالب فوق چیست؟ برای احراز صلاحیت دانش و مهارت فنی تیم بازرسی، سرنوشت شرکت متقاضی به دست کارشناسان فنی حقیقی خواهد افتاد که ممکن از یک فرد نسبت به فرد دیگر از نظر برداشت در خصوص برآورده شدن الزامات بازرسی و استاندارد درحوزه تخصصی متفاوت عمل نمایند و این موضوع نتیجه ارزیابی را نیز متفاوت رقم بزند.

شاید بدانید که یکی از انواع نهاد های ارزیابی انطباق در دنیا، نهاد های گواهی کننده ای هستند که به بحث گواهی اشخاص می پردازند. شرکت های گواهی کننده اشخاص براساس استاندارد ISO/IEC17024 افراد متقاضی تایید صلاحیت از نظر دانش و مهارت را براساس طرح های گواهی اشخاص مرتبط با زمینه تخصصی مورد ارزیابی قرار داده و فرد پس از طی نمودن روال اعتبار بخشی به عنوان یک فردی که صلاحیت حرفه ای او در یک زمینه خاص توسط یک نهاد حقوقی تحت بررسی و ارزیابی قرار گرفته، حائز شرایط صلاحیت فنی شناخته شده و می تواند در سایر نهادهای ارزیابی انطباق مثل شرکت های بازرسی فعالیت نماید. در حال حاضر در کشور دو نهاد گواهی اشخاص براساس استاندارد ISO/IEC17024 مورد تایید صلاحیت قرار گرفته و افراد حقیقی را در زمینه بازرسی جوش و آزمون های غیر مخرب براساس استاندارد ISO9712 تایید صلاحیت می نمایند.

برای حل مشکل فوق الذکر راهکار پیشنهادی به شرح ذیل است:

1. مرکز ملی تایید صلاحیت، زمینه را برای تایید صلاحیت نهادهای گواهی کننده اشخاص براساس استاندارد ISO/IEC17024 در زمینه های فعال شرکت های بازرسی فراهم آورد.
2. شرکت های گواهی کننده اشخاص متناسب با زمینه های فعال شرکت های بازرسی نسبت طی فرایند تایید صلاحیت و تدوین طرح های گواهی اشخاصی که به تایید مرکز ملی تایید صلاحیت رسیده است، نسبت به ارائه خدمت اقدام نمایند.
3. افراد حقیقی فعال در صنعت بازرسی با رجوع به شرکت های گواهی اشخاص نسبت به اخذ تایید صلاحیت براساس استاندارد ISO/IEC17024 در زمینه کاری خود اقدام نمایند و این گواهینامه ها را به شرکت های بازرسی شاغل ارائه کنند.
4. مرکز ملی تایید صلاحیت به تیم های ارزیابی خود اعلام نماید که در فرایند های ارزیابی خود ملاک احراز دانش و مهارت پرسنل بازرسی را ارائه گواهینامه تایید صلاحیت اخذ شده از نهادهای گواهی اشخاص معتبر که براساس  استاندارد ISO/IEC17024 در زمینه مورد تقاضای شرکت بازرسی در نظر گرفته و حتی تیم های ارزیابی محدود به سرارزیاب و ارزیاب شده که استقرار سیستم مدیریت بازرسی را در نهاد بازرسی متقاضی تحت ارزیابی قرار دهند.

با توجه به مراحل فوق الذکر ذینفعان این اقدام مرکز ملی تایید صلاحیت، شرکت های بازرسی، افراد حقیقی فعال در صنعت بازرسی و شرکت های گواهی کننده براساس استاندارد ISO/IEC17024 می باشند.

در صورت اجرای این فرایند و مراحل بیان شده، احتمالا شرکت های متقاضی تایید صلاحیت با شرایط پیچیده در زمان ارزیابی مواجه نشده و پیش از طرح درخواست تایید صلاحیت در زمان کافی از طریق رجوع به این نوع از شرکت ها، برای پرسنل مدنظر خود مطابق طرح های گواهی اشخاص مصوب، گواهینامه دریافت خواهند نمود.